Kłodzko

KŁODZKO



W X wieku w miejscu górującej obecnie nad miastem potężnej pruskiej twierdzy istniał gród Kladsko (Cladzco, Glacensi itinere) należący do czeskiego władcy, pana na Libicach, Sławnika - ojca biskupa praskiego i pierwszego patrona Polski św. Wojciecha. Był to przypuszczalnie zespół budowli drewnianych otoczonych umocnieniami kamienno-ziemnymi oraz palisadą, który posiadał duże znaczenie militarne i gospodarcze w regionie Kotliny Kłodzkiej, kontrolował bowiem bardzo popularny trakt handlowy wiodący z Europy południowej na Pomorze, tzw. "bursztynowy szlak". Z tego względu stanowił on wielokrotnie przedmiot przetargów i walk toczonych między czeskimi i polskimi książętami. W 1114 roku został zniszczony przez księcia Sobiesława podczas zbrojnych sporów o sukcesję do korony czeskiej, a w późniejszych latach na powrót odbudowany. Na mocy porozumienia zawartego pomiędzy księciem polskim Bolesławem Krzywoustym, a Sobiesławem w 1137 roku ziemia kłodzka wraz z miastem, zwanym wówczas Glacz albo Gladeensis pozostała w granicach państwa czeskiego, na wzgórzu zaś w sąsiedztwie wzniesionego w latach 1179-1183 kościoła pod wezwaniem św. Wacława pod koniec XIII wieku zbudowano murowany zamek. W roku 1300 opisywany był on jako zamek mieszkalny wysokiej klasy komfortu i piękna w czasie rozkwitu hrabstwa kłodzkiego. Potężna średniowieczna twierdza stanowiła najwyżej położoną część zespołu miejskiego z licznymi budynkami świeckimi i sakralnymi, urządzeniami militarnymi i zabudowaniami gospodarczymi. Obiekt ten w kolejnych latach był wielokrotnie modernizowany, m.in. w 2. połowie XVI wieku pod kierunkiem architekta Lorenza Krischke powstał tzw zamek dolny z bastionowym systemem obronnym. Późniejszy rozwój założenia ograniczał się do rozbudowy otaczających go murów i postawienia dwóch nowych bastei: północnej oraz południowej.





Zamek służył na co dzień jako siedziba urzędników królewskich, pełniących funkcje kasztelana, burgrabiego lub starosty, z których wielu znamy z dawnych przekazów: w 1295 wzmiankowany był Konrad de Reno, zaś po nim Benesz z Wartenberka (1302-05), Albert von Pack (1328), Peregryn von Peterswalde (1337) oraz Wolfram von Pannwitz (1341-45). W latach 1346-1350 burgrabią i jednocześnie starostą kłodzkim był Albert von Crenwitz, później władzę sprawował tam Henryk von Muschin i Hanusz von Wustehube (obydwaj w 1351) oraz Hugon von Donyrstein (1352-1353), a potem m.in.: Hanko von Knoblauchsdorf (1353), Benesz z Chusnik (1355-58), Wolfhard von Cedelin (1359-1363), Pota z Castolovic (1366-1377), Hanusz z Luchimburka zu Vetaw (1379), Fririchin von Czirchaw (1383-85), czy zamordowany w 1396 Stefan Poduśka. W XV wieku zarządcami na zamku byli m.in.: w latach 1414-1421 Bernard von Glaubiotz, w 1422 roku Jan, książę na Opawie i Raciborzu, kapitan królewski, Puta z Castolovic (1421-34), Markward Trhlik z Międzylesia (1434-1440), Hasso Waldstein (1436-1437) oraz niejaki Jan z Taczige. Przekazy z 2. połowy stulecia wymieniają: Jana z Warmsdorf (1459-1461), Henryka Ziębickiego z czeskiej dynastii Podiebradów (1472), Hansa von Berenstei (1474-77), Hansa von Pannwitz von Rengersdorf (1477-82), Simona von Stanko (1482), Jacoba Stanke von Koritau (1485), czy wreszcie w 1493 Jana Bartoszowskiego z Lubanin.





Datą początkową w nowożytnych dziejach twierdzy Kłodzko jest rok 1622, w którym austriackie wojska Świętego Cesarstwa Rzymskiego w ramach toczącej się wojny 30-letniej pokonały stacjonujące na Górze Zamkowej oddziały czeskie Ferdynanda V i zbrojnie opanowały miasto. Ich batalia przyniosła wiele szkód, między innymi konieczność rozbiórki kolegiaty, grożącej zawaleniem, i częściowo niektórych budynków warowni. Zniszczenia te wymusiły poniekąd konieczność dalszej rozbudowy starych założeń obronnych, w efekcie zamek przeobrazić się miał stopniowo w nowoczesną jak na owe czasy twierdzę, spełniającą wymogi klasycznej cytadeli. Pierwszym etapem prac kierował znany wrocławski architekt-fortyfikator Walentyn Saebisch, który poszerzył istniejącą zabudowę o tzw. zamek dolny obwiedziony dodatkowymi murami i bastionami. Od strony północnej, gdzie przedpole było płaskie i stwarzało dobre warunki do rozwinięcia szturmu lub regularnego oblężenia, stanął silny bastion, wzmocniony szańcami: Krzyżowym od południowego-wschodu i Św. Floriana od wschodu. Zrealizowano też południowo-zachodnią kurtynę z dwoma bastionami, a także bastion Alarmowy - nadał on fortecy charakter cytadelowy, osłonił bramę południową oraz związał koronę, kurtynę i zamek dolny we wspólny obwód obronny. W 1671 do istniejących fortyfikacji dodano dwa raweliny: Jabłonka oraz Polny, otoczone płytką fosą i krytą drogą z czterema placami broni i siedmioma trawersami. Pomimo sporego rozmachu prac znaczna część pomysłów Saebischa ze względów ekonomicznych nie została zrealizowana i dopiero realne zagrożenie ze strony Prus skłoniło Habsburgów do dalszej rozbudowy warowni, tym razem pod kierownictwem Jakuba Carove. W okresie 1680-1702 rozpoczęto wznoszenie półbastionu zwanego Tumskim oraz kurtyny Tumskiej, ruszyła również budowa półbastionu Orzeł, mającego wraz z szańcem Kleszczowym łączyć twierdzę z murami miasta. Częściowo ukończone inwestycje przerwało oblężenie i poddanie zamku Prusakom wiosną 1742 roku.




  Po zdobyciu Śląska przez Prusy król Fryderyk II Wielki zapoczątkował systematyczne umacnianie ustalonych na nowo granic poprzez budowę twierdz-warowni na linii od Szczecina na północy przez Głogów, Wrocław, Świdnicę, Srebrną Górę, Kłodzko aż po Nysę. W roku 1743 nowe projekty dla miasta Kłodzka sporządził wybitny holenderski fortyfikator, znawca francuskiej szkoły fortyfikacyjnej, Gerhard Cornelius de Wallrave. Postulował on m.in. przebudowę i rozwinięcie frontu północnego, zabezpieczenie północno-wschodniej drogi krytej, budowę szańca kleszczowego przy stoku wschodnim oraz wzmocnienie wjazdu do warowni od strony południowej. Całość prac trwała 19 lat i przyniosła rezultat w postaci silnego fortu, całkowicie zabezpieczającego wschodnie podejście do twierdzy i blokującego dolinę Nysy Kłodzkiej. We wspomnianym okresie wykopano nową fosę tworzącą gwiaździsty płaszcz - zewnętrzny obwód obronny, place broni krytej drogi wyprofilowano i oddzielono fosą od płaszcza, zaś na froncie zachodnim płaszcz przedłużono aż do bastionu Orzeł, który wyposażono w słoniczoło. W międzyczasie Wallrave został oskarżony o zdradę stanu przez udostępnienie planu twierdz wrogim państwom oraz o nadużycia finansowe, i uwięziony w twierdzy Magdeburg (którą, o ironio, sam zbudował), gdzie 25 lat później zmarł. Jego dzieło kontynuował pruski major inżynierii, królewski kartograf Christian Friedrich v. Wrede. Twierdzę Główną połączono ze świeżo wzniesionym fortem Owczej Góry wałem i transzeją, biegnącymi przez stoki obydwu wzgórz. Usytuowany na przeciwnym brzegu Nysy Kłodzkiej fort na Owczej Górze składał się zasadniczo z dwóch potężnych Koron: Niskiej oraz Wysokiej i miał za zadanie uniemożliwić ostrzelanie Twierdzy Głównej ze szczytu wzniesienia, a także ułatwić obserwację wysuniętych północno-wschodnich przedpól i poprawić kontrolę drogi w kierunku Wrocławia. Rozbudowano też system chodników minerskich, umożliwiających skryte podejście i wysadzenie dział przeciwnika. Ze względu na koszty, plany dotyczące tego elementu fortyfikacji nie zostały jednak nigdy w pełni zrealizowane.




  Oblężenie i zdobycie kłodzkiej fortecy przez wojska austriackie w 1760 roku wykazały istniejące braki i słabe punkty w systemie obronnym budowli. Po podpisaniu pokoju w Hubertsburgu w roku 1763 powróciła ona w ręce Prus i pod kierunkiem twórcy twierdzy srebrnogórskiej płk. Ludwika von Raegelera, przyszłego komendanta, przystąpiono do nadania podstawowym jej elementom nowego, ostatecznego kształtu. Całkowicie rozebrano anachroniczny średniowieczny zamek, którego miejsce zajął Śródszaniec-Donżon, budowla kleszczowa otaczająca wieloboczny dziedziniec, zaopatrzona w nasyp ziemny i cylindryczną wieżę obserwacyjną, otoczona łańcuchem bastionów i trzypoziomowymi kazamatami. Stał się on centrum całej twierdzy, jej najwyższym elementem i punktem ostatniego oporu. Na miejscu zburzonego zamku dolnego wzniesiono słoniczoło przedzamcza, bastion Widok oraz bastion Wysoki - osłaniające Donżon od strony południowej. Około 1780 roku wybudowano gwiaździsty, siedmioramienny płaszcz wokół Korony Niskiej fortu Owcza Góra - płaszcz ten, podobnie jak w Twierdzy Głównej, umocniony został poprzez skarpowe kaponiery w kątach kleszczy. Wykonano również sieć skomplikowanych chodników, korytarzy, piwnic, kazamat i innych pomieszczeń, w tym drogi ewakuacyjne, z których można było skorzystać w razie zagrożenia. Późniejsze projekty przebudowy realizowano tylko częściowo i nie miały one już większego wpływu na ostateczny kształt budowli.




Pomijając krótki okres kampanii napoleońskiej, kiedy to Kłodzko oblegane było przez wojska francuskie Hieronima Bonapartego, twierdza nie stanowiła już nigdy areny działań wojennych. Niewielka modernizacja z lat 1808-11, polegająca na wykonaniu nowych kaponier, rozległych kleszczy i satelickich redut, nie mogła zmienić faktu, iż pod względem militarnym zespół ten zestarzał się na tyle mocno, że niedługo potem zaprzestano większych inwestycji, zaś całość służyła odtąd skoszarowaniu żołnierzy oraz jako ciężkie więzienie, w którym przetrzymywano m.in. uczestników powstania styczniowego z terenów Wielkopolski i niemieckich komunistów. Podczas II wojny światowej obiekt pod nadzorem SS i Abwehry stał się głównym więzieniem politycznym Niemiec: trzymano tu przeciwników politycznych i dezerterów z armii niemieckiej, a także jeńców wojennych różnej narodowości, w tym 200 fińskich marynarzy i lotników. Tych ostatnich wymordowano na przełomie 1943/44 roku, ich ciała zatopiono w wapnie i pochowano w nieznanym do dziś miejscu. Wkrótce po owych tragicznych wydarzeniach do twierdzy zostały przeniesione fabryki zbrojeniowe firmy AEG, w których rękami robotników przymusowych produkowano torpedy Kondor do samolotów dalekiego zasięgu, części elektryczne do pocisków V1 oraz aparaturę radiową dla U-bootów. Ten najnowszy, wojenny epizod w dziejach Twierdzy Kłodzkiej jest niezwykle interesujący i tajemniczy. Istnieją przypuszczenia, że pod koniec wojny ukryto w jej podziemiach znaczną ilość dóbr kultury materialnej zrabowanych w okupowanych państwach, a także depozytów bankowych i niemieckiej ludności cywilnej. Po wojnie więzienne cele zamienione zostały na składy i magazyny wojskowe (do 1958); później funkcjonowała tutaj wytwórnia tanich win, która szczęśliwie zbankrutowała w roku 1995. Obecnie w twierdzy mieści się muzeum. 
Aby być punktualnym ...
 
Dedykacja
 
Klasa A (2005/2008r.)
dedukuje stronę:
Byłemu wychowawcy
Tomaszowi Ociepie :)


Natomiast my,
klasa B (2006/2009r.),
dedukujemy stronę
naszemu byłemu i
obecnemu nauczycielowi
języka polskiego:
pani Dorocie Ociepie
panu Tomaszowi Ociepie


Klasa C (2007/2010)
dedykuje stronę
Nauczycielowi j. polskiego
pani Dorocie Ociepie =)


Klasa B (2008/2011 )
dedykuje stronę
nauczycielowi języka polskiego
Pani Dorocie Ociepie ;)


Klasa A (2010/2013)
dedykuje stronę
nauczycielowi języka polskiego
Pani Dorocie Ociepie :)
Twórcy...
 
Twórcami strony są absolwenci
Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego
(kl.A r.2005/2008) :
- Jan Stelmach "Kadet"
- Piotr Kamkow "Młody"
- Agnieszka Ilcewicz "Ola"



Teraz stroną zajmują się
uczniowie kl.B (r. 2006/2009):
- Kamil Nosol
- Piotr Zalfresso-Jundziłło
- Maciej Urbaniak



W roku szkolnym 2009/2010
stroną zajmują się
uczniowie kl.C ( 2007/2010 ) :
- Wojciech Podlejski
- Katarzyna Wawrzyńczak



W roku szkolnym 2010/2011
stroną zajmują się
uczniowie kl.B ( 2008/2011 ) :
- Kamil Czarnecki
- Kordian Sosnówka


W roku szkolnym 2011/2012
stroną zajmują się uczniowie klasy 2a
- Adrian Gawroński
- Bartosz Depta
 
Ta strona internetowa została utworzona bezpłatnie pod adresem Stronygratis.pl. Czy chcesz też mieć własną stronę internetową?
Darmowa rejestracja